ویبره زدن بتن یکی از مراحل مهم پروژه‌های ساختمانی است که نباید نادیده گرفته شود. به عنوان یک بخش ضروری از روند بتن ریزی، اکثر مراحل ویبره زدن بتن به صورت دستورالعملی استاندارد تدوین شده‌اند تا مسئولین پروژه بتوانند فرآیند عمل آوری بتن را به صورت اصولی انجام دهند. به همین دلیل، در این مقاله به اهمیت ویبره زدن بتن و ارائه برخی نکات مهم در این زمان اشاره می‌کنیم.

ویبره زدن بتن چیست؟

ویبره و تراکم به عنوان فرآیندی توصیف می‌شود که هوای محبوس شده از بتن تازه را دفع می‌کند و ذرات سنگدانه را به هم می‌چسباند تا چگالی بتن افزایش یابد. روند کار با دستگاهی به نام ویبراتور انجام می‌شود که در چندین شکل و اندازه مختلف در بازار موجود می باشد.

بعضی از آنها کوچک هستند و با استفاده از سوخت بنزین یا با باتری کار می‌کنند، در حالی که برخی دیگر سیم‌ دار بوده و با برق کار می‌کنند. انتخاب ویبراتور مناسب می‌تواند به بتن شما برای پایداری و نگهداری طولانی مدت کمک شایانی کند.

دستگاه ویبراتور

اهمیت ویبره زدن بتن

ارتعاش و ویبره زنی بتن از اهمیت حیاتی برخوردار است زیرا با از بین بردن هوا و کنار هم قرار گرفتن سنگدانه‌ها، چگالی و مقاومت بتن را افزایش می‌دهد. ارتعاش به سیمان و ذرات سنگدانه موجود در بتن نظم می‌بخشد.

ویبره زدن به بتن در دستیابی به پیکربندی ایده آل کمک می‌کند. پیکربندی مناسب به معنای کاهش هر چه بیشتر فضاهای خالی است. این کار منجر به ایجاد یک مخلوط بتنی متراکم و فشرده می‌شود و ساختار بتن را مستحکم‌ تر و با دوام‌ تر می‌کند. بتنی که ویبره نشده باشد پُر از منافذ هوا است که نتیجه ‌اش ضعف در ساختار بتن است.

فواید ویبره زنی بتن

سنگدانه‌های درشت از نظر اندازه نامنظم بوده و حفره‌هایی در آن وجود دارد. برای پُر کردن حفره‌ها از سنگدانه‌های ریز و خمیر سیمانی استفاده می‌شود. کوچکترین ذرات سیمان نیز دارای حفره‌های هوایی هستند که با آب پُر می‌شوند.

حتی پس از پُر کردن مخلوط با آب، هنوز هم احتمال وجود هوا هست. ثابت شده است که فضاهای خالی در بتن تازه حدود 5 تا 8 درصد از حجم کل آن را تشکیل می‌دهند. وجود فضاهای خالی در بتن منجر به جداشدگی (Segregation) و آب انداختگی (Bleeding) می‌شود. همچنین، عدم ویبره به افزایش ترک و کرمو شدن بتن منجر می‌شود.

با ویبره زدن بتن دیگر نیازی به کاهش نسبت آب به سیمان نیست. افزودن آب کمتر از مقدار مورد نیاز خطر حجم خالی آب را کاهش می‌دهد که کارآیی بتن را به خطر میندازد. ویبره زنی تنها راه برخورداری از یک طرح اختلاط ایده آل است، بدون آنکه کارپذیری بتن به خطر بیفتد!

ویبره زدن بتن – تصویر اول

روش‌های ویبره زنی بتن

ویبراتورهای بتنی به اشکال مختلفی در بازار موجود هستند که روش ویبره زدن بتن را مشخص می‌کنند. این روش‌ها به شرح زیر هستند:

• ویبره زدن قالب : ویبره قالب معمولاً در ساخت بتن پیش ساخته استفاده می‌شود و شامل نصب ویبراتور در خارج از قالب‌های بتنی است. برای بتن ریزی‌های بزرگ، ویبراتورهای قالب باید 2 متر با قالب فاصله داشته باشد.
• ویبره زدن سطح : ویبراتورهای سطح، لرزاننده‌های بزرگی هستند که به صورت دستی به سطح بتن ریخته شده هدایت می‌شوند. این روش به عمق 15 سانتی‌متر یا کمتر محدود می‌شود اما یک سطح صاف را فراهم می‌کند که به ویژه در صورت اهمیت ظاهر بتن، روشی مناسب محسوب می‌شود.
• ویبره زدن داخلی : ویبراتورهای داخلی متداول‌ترین روش ویبره زنی بتن هستند. کار با آنها نسبتاً ساده است، کارگر به سرعت شیلنگ ویبراتور را در بتن مرطوب داخل کرده و سپس آن را به آرامی خارج می‌کند.

ویبره زدن بتن – تصویر دوم

روش صحیح ویبره زدن بتن

راهنمای گام به گام ویبره زنی بتن به شرح زیر است:

مرحله 1: اندازه سری مناسب را انتخاب کنید

ابتدا باید بررسی کنید که ویبراتور بتنی به سری (هِد یا نازل) مناسب مجهز است یا خیر! اگرچه تشخیص آن فقط با یک نگاه دشوار است اما تفاوت سرهای لرزاننده می‌تواند تأثیر عمده‌ای در میزان تراکم داشته باشد.

به عنوان مثال، برای دستیابی به کمترین سطح تراکم بتن باید از هد با قطر 20 تا 30 میلی‌متری استفاده شود. چنین هد برای بتن در بخش‌های نازک مناسب خواهد بود. ممکن است سری 35 تا 40 میلی‌متر برای ویبره ستون‌ها مناسب است. سرانجام سری 50 تا 75 میلی‌متر برای حداکثر سطح تراکم در بتن ریزی سقف‌ها کاربرد دارد.

مرحله 2: طرز کار ویبره دستی را یاد بگیرید

پس از انتخاب سری مناسب، ویبره زدن بتن را شروع کنید. برای این منظور، شما باید از قبل وسائل ایمنی مناسب را تهیه کنید. در بیشتر مواقع، کسانی که در داخل بتن کار می‌کنند باید همیشه از چکمه‌های مخصوص استفاده کنند. همچنین کلیه افراد باید از دهان، چشم و دست خود محافظت کنند. ویبراتور را روشن کرده و به اولین نقطه کار بروید.

هنگامی که بتن شروع به پُر کردن آن فضا کرد، ویبراتور را وارد بتن کرده و برای 5 تا 15 ثانیه در جای خود نگه دارید. پس از آن، می‌توان ویبراتور را به آرامی خارج کرد و به نقطه بعدی منتقل کرد. نقطه بعدی باید حدود 50 سانتی‌متر از نقطه اولیه فاصله داشته باشد. این روند باید ادامه یابد تا زمانی که کل سطح بتنی به درستی ویبره شود.

هرگز نباید ویبراتور بتنی خود را به زور داخل مخلوط بتن تازه کنید! در عوض، اجازه دهید ویبراتور با وزن خودش داخل بتن برود. اگر ویبراتور به خودی خود فرو وارد بتن نمی‌شود، این ممکن است نشان دهنده کارآیی کم مخلوط بتنی باشد (سفت بودن بتن).

مرحله 3: مراقب حباب ‌های هوا باشید

در طی فرآیند ویبره زدن بتن، حواستان باشد که حباب‌ های هوا در سطح بتن ظاهر شوند. اینها نشان دهنده موفقیت آمیز بودن روند ویبره است. برای این منظور، باید استفاده از ویبراتور را به مدت 5 تا 15 ثانیه انجام دهید تا حباب‌ ها ظاهر شوند.

اگر در ابتدا هیچ حبابی ظاهر نشد، این مشکل ممکن است نشانه‌ای از عملکرد ویبراتور دستی باشد. حتماً بررسی کنید که مراحل کار را درست انجام داده‌اید. وقتی دیگر هیچگونه هوا از بتن خارج نشد، ویبره زدن را متوقف کنید. ناگفته نماند، سرعت ویبره زدن باید 9000 دور در دقیقه باشد.

نکات مهم در ویبره زدن بتن

• بیش از حد ویبره نکنید زیرا باعث می‌شود سنگدانه‌های سنگین به پایین مخلوط حرکت کنند و آب و سیمان به بالا بیاید. همچنین ممکن است هوا در لایه‌های زیرین سیمان گیر کند که منجر به یک ساختار ضعیف در بتن می‌شود که با حداقل فشار به راحتی می‌شکند.
• برای جلوگیری از بروز اتصالات سرد بین لایه‌های بتنی مطمئن شوید که ویبراتور کاملا به هر قسمت نفوذ کرده و لایه قبلی را با لایه جدید مخلوط می‌کند.
• برای داشتن حداکثر کارآیی، فقط از حرکات عمودی استفاده کنید تا مخلوطی از سنگدانه و بتن داشته باشید. حرکت افقی می‌تواند منجر به توزیع ناهموار سنگدانه‌ها شود و احتمال گره خوردن ویبراتور در میلگرد را افزایش می‌دهد.
• از ویبراتور برای حرکت دادن یا به اصطلاح هُل دادن بتن در قالب استفاده نکنید! این کار به جدا شدن مواد متشکله بتن منجر می‌شود.
• از نوع مناسب ویبراتور استفاده کنید. ویبراتور سبک و جمع و جور را برای پروژه‌های کوچک‌تر در نظر بگیرید.
• همیشه سعی کنید دو عدد دستگاه ویبراتور را در کارگاه ساختمانی در نظر بگیرید زیرا ممکن است یکی خراب شود و پیدا کردن ویبراتور دیگر باعث اتلاف وقت و سفت شدن مخلوط بتنی می‌شود.

طرز کار ویبره بتن

دو نوع ویبراتور داریم، یکی بنزینی و دیگری برقی است. نوع بنزینی دارای موتور بزرگی است که به یک شیلنگ وصل شده است. نوع برقی دارای موتور کوچکی و به مانند مدل بنزینی به یک شیلنگ وصل شده است. نوع بنزینی نیاز به منبع برق ندارد و استفاده از ان راحت‌تر است اما مدل برقی سبک‌تر بوده و قدرت بیشتری دارد.

طرز استفاده از دستگاه ویبراتور بتن بسیار ساده است. بعد از روشن کردن دستگاه، می‌توان میزان لرزش نازل شیلنگ ویبراتور را تنظیم کرد. نازل با سَری ویبراتور داخل بتن می‌رود تا روند جداسازی هوا از مخلوط را به انجام دهد.

کلام آخر

هنگام بتن ریزی ممکن است صدها یا شاید هزاران حباب هوا ایجاد شود که می‌تواند ساختار بتن را به شدت تضعیف کند. این حباب‌های هوا که مسئله‌ای تکراری محسوب می‌شود برای بیشتر پیمانکاران مشکلی جدی محسوب می‌شود. اما پیروی از اصول ویبره زدن بتن و آمادگی بالای کارگران برای انجام این کار، می‌تواند به معنای حذف حباب‌های هوا و داشتن بتنی با دوام و متراکم بالا باشد.